Jan Buijs
Adviseur
‘Niet alleen achter mijn bureau zitten’
Als eigenaar van een adviesbureau begeleidde boerenzoon Jan Buijs uit Katwoude niet alleen ondernemers bij het maken van bedrijfsplannen, maar was hij ook nauw betrokken bij gebiedsprojecten in heel Nederland, zoals het Loodsproject in Den Hoorn en diverse opdrachten op de Hoge Berg. De afgelopen jaren legt hij zich steeds meer toe op het kweken en telen van cranberry’s.
Ik tref Jan op een woensdagmiddag in oktober op het proefveld bij De Bonte Belevenis bij Den Hoorn. Hij en een stagiair plukken er de laatste cranberry’s van het seizoen. ‘Veel Texelaars denken dat het project is mislukt. Maar de oogsten worden steeds beter.’
Dat neemt niet weg dat de cranberryteelt een lange adem vergt. Vooral onkruid is een groot probleem. Sinds tweeënhalf jaar experimenteert hij daarom met een alternatieve teelt. Niet zonder trots leidt hij me rond door een kas op een ander deel van het terrein, dat hij huurt van de familie Schoots. In lange rijen zijn op ruim anderhalve meter hoogte stellingen bevestigd waarin cranberryplanten groeien. ‘Verticale teelt. Zo hebben we meer controle. De planten worden automatisch geïrrigeerd door middel van poreuze slangen. Van deze stellingen hebben we dit jaar ruim tweehonderd kilo bessen geoogst. En van het veld ook tweehonderd. Dat is al mooi, als je bedenkt dat er ongeveer duizend bessen in een kilo gaan. En dat worden er nog meer als we volgend jaar ook de onderste rij bakken in productie nemen. Bovendien worden de gewassen steeds groter en gaan ze hangend ook verticaal produceren.’
Niet voor een baas
Jan werd bijna 65 jaar geleden geboren in de polder Katwoude, in de driehoek tussen Volendam, Edam en Monnikendam. Terwijl zijn broer de veehouderij van zijn vader overnam, studeerde Jan bedrijfskunde aan de Hogere Agrarische School en vervolgens bedrijfseconomie. Via het ministerie van Landbouw en de provincie Noord-Holland belandde hij in de landbouwvoorlichting, waarna hij en zijn vrouw Jantina eenentwintig jaar geleden besloten voor zichzelf te beginnen. ‘Ik ben niet iemand om voor een baas te werken’, zegt hij met een grijns.
Aanvankelijk bestond zijn werk vooral uit het – economisch – adviseren van ondernemers, overheden en organisaties. ‘Veel ondernemers hebben we geholpen bij bedrijfsovername- en ontwikkeling. Later specialiseerden we ons steeds meer in onderzoek en projectbegeleiding We hebben zo meer dan honderd projecten uitgevoerd in heel Nederland. Bij het Loodsproject in Den Hoorn ging het zelfs om dorpsontwikkeling. Daar heb ik deelprojecten voorbereid, financiering gezocht en geholpen bij de uitvoering.’
Hoge Berg
Op de Hoge Berg heeft hij in de loop der jaren heel veel gedaan, zoals het helpen realiseren van het bezoekerscentrum op Schapenboerderij Texel en de boerderijwinkel van De Waddel plus de renovatie van Brakestein. Een recente klus is het veldnamenproject. ‘Met het bekende boek van Sjaak Schraag hebben we de namen van alle percelen uitgezocht. Willem Stolk uit Oudeschild heeft naambordjes gegraveerd, die ik samen met Mathé Hoep heb bevestigd. Ik houd er niet van alleen achter mijn bureau te zitten, maar doe ook graag praktisch werk.’
Bedoeling is de boeren op de Hoge Berg te helpen extra inkomen te genereren. ‘We willen er geen toeristische kermis van maken, maar nu rijdt iedereen er langs. Idee is dat mensen hun auto neerzetten op de schapenboerderij en wandelend het gebied in gaan. Zilte Zaken heeft QR-codes ontwikkeld waarmee je informatie kunt opvragen. Er is veel over de Hoge Berg te vertellen. Niet alleen over de schapen, maar ook over tuunwallen, kolken, allerlei historische elementen en nog veel meer.’
Wonen op Texel
Na jaren heen en weer te hebben gependeld tussen hun huis in Monnikendam en een chalet op Loodsmansduin, wonen Jan en Jantina sinds bijna vijf jaar in Den Burg. ‘We waren al heel graag op het eiland. Er wordt hier hard gewerkt, maar de sfeer is gemoedelijker dan in de Randstad. En de natuur is prachtig. We wandelen graag. Jantina heeft een paar jaar voor het Energieloket van de gemeente gewerkt. Een tijdje geleden is zij gestart als interieurstyliste. Ze krijgt ook op Texel regelmatig opdrachten om huizen en vakantiewoning in te richten.’
Cranberry’s
Jan is sinds september directeur (in deeltijd) van Stivas, de stichting die kavelruil in Noord-Holland begeleidt. Maar de nadruk van zijn werk – en dat van mede-eigenaar Jantina – komt toch steeds meer op de cranberryteelt te liggen. ‘Ons streven is tweeduizend kilo per jaar te produceren. De Bonte Belevenis neemt de hele oogst af. Joscha verwerkt het in bijvoorbeeld likeur en noga, maar ook in non-foodproducten als zeep en badschuim. Met ons bedrijf IslandBerry zijn we inmiddels ook landelijk kenniscentrum voor de cranberryteelt. In heel Nederland zijn tien telers en de teelt staat nog in de kinderschoenen. Er is veel behoefte aan praktische kennis. We organiseren excursies, begeleiden nieuwe telers, adviseren bij teeltprojecten en bieden sinds dit jaar ook een stageplek. We hebben er veel werk aan. Soms is er zelfs te weinig tijd om over het strand te lopen.’
